Duursportlab in de praktijk
Dit zijn Maikel Caarels (podotherapeut) en Wouter Welling (bewegingswetenschapper). Vanuit de samenwerking tussen ProKinesis Podotherapie en Pro-F Professionele Fysiotherapie is het Pro-F Performance Lab ontstaan. Hierin komen beide expertises samen om een sporter van individueel advies te voorzien aan de hand van objectieve testen en metingen. Hiermee kan de sportprestatie verbeterd worden maar kunnen ook blessures worden voorkomen of de oorzaak van een blessure worden achterhaald.
In onderstaand voorbeeld nemen we je graag mee hoe dit in zijn werk gaat en wat de bevindingen zijn geweest. We hebben Han, een zeer fanatieke loper, onderzocht en van advies voorzien. Spoiler: Han had het niet zo zwaar op de loopband, de loopband had het wel zwaar met hem.
Blessurehistorie
Maikel en Wouter hebben samen met Han gekeken naar zijn blessurehistorie, mobiliteit (dus hoe flexibel is Han?), stabiliteit, kracht (is Han belastbaar genoeg om zijn doel te bereiken?) en uithoudingsvermogen (zo bepalen we zijn trainingszones om optimaal te kunnen trainen).
Dat hebben ze gedaan aan de hand van een vraaggesprek en verschillende fysieke testen. Dat vraaggesprek is belangrijk: uit onderzoek blijkt dat blessurehistorie en overload (dus fouten in trainingsopbouw) belangrijke risicofactoren zijn voor nieuwe blessures (Bahr & Krosshaug, 2005; Bredeweg, 2014) .
Foot posture index
Maikel vervolgde daarna met zijn testen en wat opviel was dat de rechtervoet iets meer naar binnen kantelt dan de linkervoet. Dat bedenken we ook niet zelf: we gebruiken daarvoor een gevalideerd instrument dat we de Foot Posture Index noemen. Uit het bewegingsonderzoek blijkt dat voeten van Han behoorlijk stijf zijn. Dat betekent dus dat er ergens gecompenseerd moet worden. Hierbij is de rechterheup ook instabiel. En daardoor kan de voet nog meer inzakken. Tot slot vond Maikel ook nog een beenlengteverschil.
Het inzakken of naar binnen kantelen van de voet (overpronatie). Daar is altijd best wel over te doen. Moet je dan inlegzolen? Moet je dan anti-pronatieschoenen? Het is simpel: heb je zoals Han geen klachten of uitgebreide blessurehistorie, dan moet je dat niet corrigeren. Blijkbaar heeft het lijf van Han zich prima aangepast aan deze situatie. En daarnaast: Han heeft zijn belasting en belastbaarheid prima onder controle. Daarmee voorkomt hij dus trainingsfouten. En die trainingsfouten zijn vaak de primaire oorzaak van blessures (hebben wij niet bedacht, wetenschappers wel).
Han heeft in het verleden wat last gehad van zijn knie. Het naar binnen kantelen van de voet en heup kan daarvan een mogelijke oorzaak zijn geweest. Met opzet schrijven we dit voorzichtig op, want in de literatuur is een matig causaal verband aangetoond tussen de voetstand en het optreden van knieklachten. Voor instabiliteit van de heup is dat anders, daar vinden we een duidelijk causaal verband. En dat beenlengteverschil? Daarvan moet je je afvragen of een dergelijk verschil invloed heeft tijdens het hardlopen. Je “springt” van been naar been. Bovendien: Han loopt al jaren op deze manier, zonder klachten. Dat is een belangrijke overweging. In dit geval kozen we ervoor om dit niet te corrigeren.
fysieke testen
Hierna ging Wouter verder mijn zijn gedeelte, bestaande uit een aantal fysieke testen voor mobiliteit en kracht. Uit de fysieke testen bleek dat in de hamstrings en rechterheup winst behaald kon worden. Deze gegevens zijn belangrijk omdat we weten dat verlies van kracht en mobiliteit kunnen leiden tot blessures. Daarnaast zien we vaak dat de blessurehistorie ook invloed heeft op spierkracht. Niet zelden vinden we krachtverlies aan de in het verleden geblesseerde zijde. Jaren onopgemerkt kan dat dan weer leiden tot nieuwe klachten. Bij Han is leeftijd ook een overweging: met het toenemen van de leeftijd neemt de mobiliteit en beschikbare spiermassa af.
Op het gebied van kracht scoorde Han erg goed. Dit betekent dat hij erg belastbaar is. Op basis van zijn “verbeterpunten” hebben we Han daarna oefeningen gegeven via een online platform. Hiermee kunnen we hardlopers zelf laten oefenen en op de achtergrond een oogje in het zeil houden op de gemaakte vorderingen. Waar nodig sturen we bij om voor een nog beter resultaat te zorgen. Het mooie van het plaatsen van de resultaten en oefeningen in deze software is dat je kunt zien hoe je het doet ten opzichte van de benchmark.
Inspanningstest
Als laatste volgde de inspanningstest met hartslagregistratie. Elke minuut werd de snelheid op de loopband met verhoogd. Wat Han hier liet zien was indrukwekkend. Voor iemand van zijn leeftijd, scoorde hij hierop uitmuntend. Zijn omslagpunt (moment van verzuring) zat op 184 en zijn maximale hartslag zelfs op 192. Met andere woorden, we moesten erg ons best doen om Han uit te dagen in deze test. Uit deze resultaten kunnen we voor Han zijn persoonlijke hartslagzones berekenen. Op deze manier kunnen we hem advies geven richting een trainingsschema.
Waarom doen we dat? Om veel gemaakte fouten in de trainingsopbouw te voorkomen, en hierbij de kans op blessures te verkleinen. Recreatieve duursporters (lees “weekend warriors”) maken helaas nogal wat fouten in de trainingsopbouw, wat de kans op blessures doet toenemen. Zo wordt er vaak in 1 tempo getraind (en dus binnen 1 specifieke hartslagzone), terwijl variatie hierin key is en zorgt voor veel betere resultaten. Ook wordt er vaak te snel getraind (en in een te hoge hartslagzone) terwijl de literatuur adviseert om de 80/20 methode aan te houden: de beste resultaten behaal je door 80% van je training in een lage hartslagzone te doen, en 20% in een hoge hartslagzone (Fitzgerald et al. 2015). Dit zorgt voor een betere prestatie en een kleinere kans op blessures.
Han is in uitstekende conditie. Hij kan aan de hand van de hartslagzones zijn trainingen nu ‘finetunen’. Voor de mobiliteit in zijn hamstring en heup heeft hij oefeningen gekregen. Dit zal bij hem een aandachtspunt blijven om in de gaten te houden. Keep up the good work!
